حقیقت و چیستی نکاح

در نظام حقوقي اسلام ، تأسیس نهاد خانواده با عقد نکاح صورت مي گیرد. شارع ضمن عقد نکاح ، حقوق و تکالیفي را براي هر یک از زوجین درنظر گرفته است . از آنجا که تبیین این حقوق و تکالیف با تعریف و ماهیت عقد نکاح ارتباط مستقیم دارد، بررسي جایگاه و چیستي این عقد از اهمیت ویژه اي برخوردار است . مشهور فقهاي امامیه به واسطه جریان حق حبس و وجود مهریه و نفقه در نکاح ، آن را نوعي قرارداد مبني بر معاوضه قلمداد مي کنند. در مقابل ، شماري نیز نکاح را قراردادي غیر معاوضي یا شبه معاوضي مي دانند. مقاله حاضر درصدد است ضمن بازنگري در تعریف نکاح ، پیامد ها، حقوق و تکالیف زوجین را بررسي کند. یافته های پژوهش حاضر نشان مي دهد که نکاح چیزي جز تعهد زوجین بر تشکیل زندگي مشترک نیست . از اینرو، با وجود جریان برخي احکام به ظاهر معاوضي در آن ، ماهیتي غیر معاوضي داشته ، مهریه ، نفقه و حق بهره وري جنسي، عوض یکدیگر در عقد و جزو ماهیت اصلي آن به شمار نمي روند، بلکه بخشي از تعهدات متقابل زوجین نسبت به زندگي مشترک با یکدیگر، و نتیجه دو تعهدي بودن عقد نکاح است.